Προφήτης (2009) (8 στα 10)

Εισαγωγή

Προ δεκαετίας σε παράδοση στη Νομική Αθηνών στο μάθημα της Κοινωνιολογίας του Δικαίου η καθηγήτρια (της οποία το όνομα τώρα μου διαφεύγει – άτιμε χρόνε!) μας είχε παροτρύνει να παρακολουθούμε ταινίες που φωτίζουν παράλληλα κανονιστικά «σύμπαντα», δηλαδή διαφορετικούς δικαϊκούς κανόνες ή κώδικες τιμής, στους οποίους συμμορφώνονται διάφορες ομάδες που συνυπάρχουν σε μια κοινωνία. Την παράδοσή της αυτή μου θύμισε έντονα αυτή η ταινία που φωτίζει τους κανόνες στους οποίους πρέπει να υπακούς ευρισκόμενος σε μια φυλακή, σε ένα χώρο δηλαδή που υποτίθεται πως έχεις μπει για να σωφρονιστείς βάσει των κανόνων του ποινικού δικαίου το οποίο όμως δίκαιο καταπατάς προκειμένου να επιβιώσεις μέσα στη φυλακή! Τραγικό; Δεν ξέρω, αξιοπρόσεχτο πάντως σίγουρα!

Υπόθεση

Ο 19χρονος αναλφάβητος αραβικής καταγωγής Malik El Djebena καταδικάζεται σε 6ετή φυλάκιση σε γαλλική φυλακή. Δε γνωρίζει κανένα μέσα στη φυλακή και σύντομα θα βρεθεί ενώπιον δύσκολων διλημμάτων προκειμένου να επιβιώσει.

Αξιολόγηση
Με μια εξαιρετική ισορροπία μεταξύ ρεαλιστικής απεικόνισης και χρήσης σουρεαλιστικών (ακόμα και μεταφυσικών στοιχείων), ο Jacques Audiard, ο σκηνοθέτης του Un héros très discret, μας εισάγει στο "φανταστικό" κόσμο της κοινωνικοποίησης των (γαλλικών) φυλακών. Σε ένα κόσμο που δεν έχει πολλές διαφορές από τον έξω κόσμο της μαφίας αντίπαλων συμμοριών, εκεί που οι φύλακες συναλλάσσονται με εμπόρους ναρκωτικών, εκεί που κανείς "καινούργιος" δεν μπορεί να μείνει στιγμή ανένταχτος αλλά χρειάζεται απαραιτήτως «προστασία».

Ο Jacques Audiard χρησιμοποιεί πλήθος ερασιτεχνών ηθοποιών ενώ στο πρόσωπο του Tahar Rahim βρίσκει πραγματικά τον ιδανικό ηθοποιό για τον πρωταγωνιστικό ρόλο της ταινίας του. Ο νεαρός Γαλλο-Αλγερινός δίνει πραγματικά ρεσιτάλ ερμηνείας σε έναν ιδιαίτερα απαιτητικό ρόλο και αποδίδει το χαρακτήρα του Γαλλο-άραβα κρατουμένου εξαιρετικά. Ο ήρωας του Audiard είναι ένας χαμαιλέοντας, ένας αποφασισμένος "survivor", που ελίσσεται ανάμεσα στις διαφορετικές ομάδες-συμμορίες της φυλακής, μαθαίνει γρήγορα πότε πρέπει να μιλά και πότε να σιωπά, πότε πρέπει να σκύβει το κεφάλι και γενικότερα τι ακριβώς πρέπει να κάνει για να επιβιώσει με τα μικρότερα εσωτερικά τραύματα στον άγριο κόσμο της φυλακής!

Το Un prophète αν και ως ταινία είναι παραπάνω από ο,τι έπρεπε μεγάλη σε διάρκεια και στη μέση της κυρίως κουράζει και (ενδεχομένως να) μπερδεύει τους θεατές εστιάζοντας σε διαφορετικές ιστορίες (χάνοντας αναπόφευκτα το ρυθμό της), εντούτοις έχει πολλές και σημαντικές αρετές. Καταφέρνει να είναι πρωτότυπη σε ένα θέμα (ζωή στις φυλακές) που νομίζεις ότι τα έχεις δει όλα, ασκεί ευθεία και ουσιαστική κριτική για τη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος, ενός συστήματος που πλάθει ουσιαστικά εγκληματίες, και καταδεικνύει πόσο δύσκολη είναι η συνύπαρξη διαφορετικών (εθνοτικών) ομάδων μέσα σε ένα μικρόκοσμο της κοινωνίας στον οποίο οι ίδιοι οι φύλακες σου ζητούν να διαλέξεις στρατόπεδο και να συμπεριφερθείς εχθρικά προκειμένου να επιβιώσεις!


Η βραβευμένη με το μεγάλο βραβείο κοινού στο τελευταίο φεστιβάλ των Καννών είναι μια ταινία εξαιρετικά σκηνοθετημένη, με μεγάλη εσωτερική ένταση και δυνατές σκηνές βίας, με διεισδυτική ματιά στον μικρόκοσμο των φυλακών, που θέτει ηθικά διλήμματα στους θεατές και που επιβεβαιώνει ότι πάνω από θετούς νόμους και ηθικές αρχές είναι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και της εξέλιξης στο περιβάλλον και στις συνθήκες που κάποιος ζει!