Michael Clayton (2007) (8 1/2 στα 10)

"Η αλήθεια μπορεί να προσαρμοστεί στις συνθήκες"! Το ίδιο φαίνεται ότι ισχύει και για τα sex symbols...

Υπόθεση
Ο Michael Clayton δουλεύει σε νομική φίρμα ως "fixer", δηλαδή ως αυτός που πρέπει να εφευρίσκει τρόπους για να επιλύει αθόρυβα κι αποτελεσματικά οποιαδήποτε υπόθεση εγκυμονεί κινδύνους για την εταιρεία και τους εκλεκτούς πελάτες της. Τα υπέρογκα χρέη του λόγωι χαρτοπαιξίας και εκκρεμών οικογενειακών υποθέσεων τον αναγκάζουν να ζητήσει βοήθεια από τον προιστάμενό του, ο οποίος όμως του ζητά να αντιμετωπίζει έναν συνάδελφο από την ίδια εταιρεία, που τώρα καθίσταται επικίνδυνος για τα συμφέροντά της. Αναλαμβάνοντας την υπόθεση, ο Clayton έρχεται αντιμέτωπος με οξέα και πολύπλοκα ηθικά διλήμματα, αλλά και με μια φρενήρη εκτύλιξη γεγονότων, που ξεφεύγει από τον ελεγχό του.

Αξιολόγηση
Κάτι τρέχει με τον Clooney!
Πώς και γιατί ο "πιο σέξι άνδρας του πλανήτη" έχει βαλθεί να γίνει ο μεγαλύτερος καρπαζοεισπράκτορας του σύγχρονου σινεμά, ένα είδος Τζανετάκου του Hollywood?

Για του λόγου το αληθές, μερικά πρόχειρα και πρόσφατα παραδείγματα από κινηματογράφο και διαφήμιση για το πώς χτίζει ο Clooney το sex symbol του 21ου αιώνα:

• Στην ταινία "The Good German" ο Clooney αποδομεί (ταιριάζει ο όρος του Derrida εδώ) τον film-noir ήρωα που τρώει συνεχώς καρπαζιές, προκειμένου να καλλιεργήσει στον θεατή τη βεβαιότητα ότι πρόκειται (δίκην πυγμάχου Rocky) να θριαμβεύσει στον τελευταίο γύρο, με το να συνεχίζει να τρώει καρπαζιές διαμπερώς, του τέλους μη εξαιρουμένου. (Όπως, αντίστοιχα η Cate Blanchett αποδομεί την fim-noir ηρωίδα της "άσπιλης πόρνης" (όρος του Sartre), δηλαδή της βρώμικης στο κορμί, αλλά αγίας στις προθέσεις, με το να αποδειχθεί ότι εξαναγκάστηκε να βρωμίσει και την ψυχή της, όπως κηλίδωσε και το σώμα της, και αφήνοντας έτσι έναν μετεωρισμό ερωτικής διάθεσης στον θεατή, που μέχρι πρότινος σκιρτούσε για το δράμα αυτό του δυισμού της ιερής βέβηλης).
  
• Σε πρόσφατη διαφήμιση του Martini, ο Clooney εμφανίζεται ως σταρ- Λατίνος εραστής με λεπτουργημένο μύστακα, πρωταγωνιστής της ταινίας αλά '60 "ο Ταύρος", και ταυτιζόμενος έτσι με ένα γιγαντιαίο άγαλμα ταύρου κατασκευασμένο από πάγο, ειδικά για τις διαφημιστικές ανάγκες της πρεμιέρας, που αποτελεί προφανώς και την μεταφορά του Clooney ως εραστή. Όταν όμως ο Clooney διψάει για Martini, και δεν βρίσκει παγάκια, μια παρατρεχάμενη, αλλά μοιραία θηλυκή ταυρομάχος αναλαμβάνει να τον βγάλει από την απορία με το να ξιφουλκήσει στα αχαμνά του παγερού ταύρου, και να προσφέρει έτσι στον Clooney τους όρχεις του, να τους πιει στο ποτήρι, σαν παγάκια με το Martini. "Magnifico!" λέει αυτός εντυπωσιασμένος από τον μεταφορικό ευνουχισμό του, στον οποίο με τόση προπέτεια τον παγίδευσε (δίκην τελετουργικώς θυσιαζόμενου ταύρου) η θηλυκή ταυρομάχος!
  
• Και στη διαφήμιση του Espresso, o Clooney τρώει χυλόπιτα από μια γκομενίτσα, την οποία αυτός σπεύδει να εκλάβει ως θαυμάστρια που ζητά αυτόγραφο, ενώ αυτή απλώς ήθελε να του ζητήσει να κάνει στην μπάντα για να προσπελάσει την καφετιέρα με το Espresso.
  
• Γνωστή και η κακοποίηση στην οποία υπέβαλε ο Clooney τον εαυτό του στο "Syriana". Εκεί έκανε τη "δίαιτα των 'Οσκαρ", μια δίαιτα με την οποία τα sex symbols παίρνουν ταχέως καμιά εικοσαριά κιλά (την έκανε κι η Charlize Theron), για να στραπατσαρίσουν την περσόνα τους και να εκμαιεύσουν το Όσκαρ σαν επιβράβευση ταπεινόφρονος αυτοεξευτελισμού. Μετά καταφέρνουν επίσης ταχέως να τα χάσουν, ώστε να είναι και στιλάκια στην απονομή.

Φαίνεται ότι ο Clooney δοκιμάζει όλες μαζί τις ενοχές που θα έπρεπε να νιώθουν τα sex symbols του Hollywood (είναι άλλωστε ένα είδος υψηλού εκπροσώπου τους) για την αφέλεια, τον μονοδιάστατο και ίσως "ιμπεριαλιστικό" macho χαρακτήρα τους, ή δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο. Δεν εξηγείται αλλιώς αυτός ο μαζοχισμός με τον οποίο υποβάλλει τον εαυτό του σε κάθε λογής βασανιστήρια, ατιμώσεις, χλευασμούς στις τελευταίες κινηματογραφικές και διαφημιστικές παρουσίες του... Μάλλον πρόκειται για ένα "adjustment" (που λέει και το tagline του "Michael Clayton") ή ένα update που χρειάζεται να υποστούν τα sex symbols, προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της πραγματικότητας του 21ου αιώνα...Ίσως τελικά το σύγχρονο ανδρικό sex symbol να είναι κατανάγκη ο πάσχων, ο αιμόφυρτος νυμφίος, ή ακόμη κι ο συναινών στον τελετουργικό ευνουχισμό του...

Για να πλησιάσω κάπως το θέμα μας, που είναι η ταινία "Michael Clayton", ο Clooney πάει σιγά σιγά (και με αυτήν την ταινία, όπως και με προηγούμενες) να δημιουργήσει ένα νέο genre: Περιπέτειες μεστές κοινωνικοπολιτικού προβληματισμού, όπου ένα "παλληκαράκι" τα βάζει μόνος του με τα μεγάλα απρόσωπα συμφέροντα πολυεθνικών, τραστ, με ανίερες συμμαχίες ετερόκλητων καθεστώτων κ.τ.ό. Το νεόδμητο αυτό genre έχει τις αποκκλίσεις του από την κλασική χολιγουντιανή περιπέτεια: Λ.χ. το happy end δεν χρειάζεται να περιλαμβάνει ξεμονάχιασμα με γκόμενα. Αντιθέτως, ενδείκνυται ο ήρωας να μένει "φτωχός και μόνος καουμπόι", εδώ μάλιστα με καμένη τη Μερσεντές (άλλο ένα είδος ευνουχισμού, όπως η κοπή των όρχεων του ταύρου). Παραμένει ωστόσο μια μελαγχολική επίγνωση μύχιας νίκης, που δεν είναι και λίγο πράμα, αν συλλογιστείς ότι ένας τα βάζει με κοτζάμ φίρμες, πολυεθνικές ή καθεστώτα. Δηλαδή, παραμένει στο νέο genre αυτό το χολιγουντιανό "παλληκαράκι", ο ήρωας, ο "jeune premier" (εντός πολλών εισαγωγικών το "jeune" στην περίπτωση του γοητευτικού ψαρομάλλη Clooney). Μόνο που τώρα το παλληκαράκι νικάει ηττώμενος, με βαριές θυσίες, που μπορεί να περιλαμβάνουν και το αμάξι (όπως εδώ), και την γκόμενα, (ή ακόμη και την ίδια του τη ζωή, όπως στο "Syriana"). Ωστόσο, αποσπά οπωσδήποτε τη συμπάθεια του θεατή, ίσως και το κλάμα κάποιας ευαίσθητης θεάτριας, και κυρίως την επικρότηση που προκαλεί η απαραίτητη τελική ηθική νίκη του.

Επειδή η ταινία βασικά μου άρεσε πολύ, θα ξεμπερδέψω πρώτα με μερικές ενστάσεις που μπορεί να ανακύψουν σχετικά με το νέο genre. Ως ταινίες πολιτικοκοινωνικού προβληματισμού, κατά πόσο είναι οι ταινίες αυτού του genre socialistically correct? Μήπως το να πετυχαίνει η δράση ενός και μοναδικού ατόμου να καταγάγει νίκη εναντίον τόσο γιγαντιαίων συνασπισμένων συμφερόντων είναι άλλη μια νεομπουρζουάδικη μυθοπλασία που αποκοιμίζει, που αποπροσανατολίζει από τη σημασία της συλλογικής δράσης? Ένα είδος μεταλλαγμένου "Batman" (ο ρόλος που έχει στοιχειώσει τον Clooney), που με διάφορα κόλπα καταφέρνει να έχει αυτός τον τελευταίο λόγο έναντι των bad guys? Τελικά, μήπως λόγωι της ατομικότητας αυτού του είδους των λύσεων, πρόκειται για μια βαλβίδα συμπίεσης- στρόφαλο αποσυμπίεσης του συστήματος, η οποία καθαίρει μόνο συναισθηματικά τους θεατές, με το να παρουσιάζει μια εξαίρεση που τελικά επιβεβαιώνει τον κανόνα?

Αφήνω εκκρεμείς τις ίσως άδικες και παρατραβηγμένες αυτές εστιάσεις για να αναφέρω τελικά τους λόγους, για τους οποίους η ταινία μου άρεσε πολύ. Πρόκειται, νομίζω, για την πρώτη ταινία του Tony Gilroy, που τον ξέρουμε ως ένα σπουδαίο σεναριογράφο, από τη σειρά "Bourne", από τον "Δικηγόρο του Διαβόλου", και αλλού. O Clooney με την πολύ καλή παρουσία του στήριξε τον επίδοξο σκηνοθέτη και το αποτέλεσμα είναι μια ταινία με πολύ καλή δράση! Είναι πολύ ελπιδοφόρο, λοιπόν, ότι έχουμε άλλον ένα σπουδαίο σεναριογράφο του Χόλιγουντ να αναλαμβάνει με μεγάλη επιτυχία το ρίσκο της σκηνοθεσίας, όπως συνέβη πρόσφατα και με τους συγκλονιστικούς Paul Haggis ("Crash", "Στην Κοιλάδα του Ήλα") και Stephen Gaghan ("Syriana"). Και είναι προς μεγάλη τιμή του Clooney ότι πάλεψε πολύ και για το "Michael Clayton" και για το "Syriana", στα οποία ήταν και παραγωγός, και με τα οποία πήραν το βάπτισμα του πυρός ως σκηνοθέτες αυτοί οι δύο σπουδαίοι άνθρωποι του σινεμά. Ο λόγος που επιμένω τόσο στον Clooney είναι ότι πρόκειται τελικά για μια προσωποπαγή ταινία, μάλιστα ο Δημήτρης Μπούρας της "Καθημερινής" τη συγκρίνει με τις εξίσου προσωποπαγείς ταινίες του Hawks, με πρωταγωνιστή τον Humphrey Bogart. Η οποία δικαιώνεται εκ του αποτελέσματος, το οποίο είναι μπόλικο σασπένς (παρά την απλοικότητα του αρχικού in media res), καλές ερμηνείες, ωραία συναισθήματα. Και τελικά επιτυγχάνεται εδώ μια πολύ καλή ισορροπία μεταξύ της ταινίας δράσης και του πολιτικοκοινωνικού προβληματισμού. Δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε στον Clooney "πάντα άξιος!", και πάντα να μας συγclooneyζει!

Κλουνοποίηση του Humphrey Bogart?